occupy anno maart 2012

De meeste Occupytenten zijn uit het straatbeeld verdwenen. De media zwijgen, behalve als er een ontruiming gaat plaatsvinden met eventueel een kort geding. Het wekt de indruk dat Occupy al weer tot de verleden tijd behoort. Gebeurt er eigenlijk nog wat? Ja, Occupy leeft nog.

De winter is gebruikt om colleges, lezingen, workshops en andere bewustmakende activiteiten te organiseren. Dit onttrekt zich enigszins aan het publieke domein, maar is misschien wel net zo waardevol als de zichtbare tentenkampen waar overleven een belangrijke plaats innam. De beweging is van plan zichzelf komend voorjaar weer meer in het zicht te zetten.

een nieuwe lente
De ontsporing van de financiële sector was het uitlokkende moment om een veel groter en breder ongenoegen kenbaar te maken. Omdat de economie zo’n overheersende rol speelt in onze huidige maatschappij komt hier veel accent op te liggen. Maar we moeten verder kijken. Er zijn meerdere spelers op en achter het toneel die de samenleving naar een crisis hebben geleid. Om te weten hoe we uit de crisis kunnen komen en hoe we verder willen zal het nodig zijn om inzicht in de hele situatie te ontwikkelen. Er zijn in het zicht liggende processen, maar ook buiten ons gezichtsveld spelen zich keuzes en besluiten af. Vanuit de schaduw komen steeds meer kwalijke handelwijzen in het daglicht via bekentenissen van insiders en speurwerk van journalisten. Ook leiden maatregelen van het kabinet tot meer onrust en ongenoegen. En er zijn nog steeds geen duidelijke tekenen van hervormingen. Het is allesbehalve rustig in de samenleving. Het zou me verbazen als dit geen voedingsbodem is voor Occupy om met een nieuw elan en een nieuwe strategie weer de boer op te gaan.

implementatie in de maatschappij
De straat op gaan leidt niet automatisch tot maatschappelijke verandering. Dat is wat de Occupy-beweging beseft. Er moet meer gemobiliseerd worden en hier wordt naar gezocht. Maar het is een lastig pad dat betreden moet worden. Om effect te sorteren en meer invloed te kunnen uitoefenen op de zaken waarover “we” ontevreden zijn zullen andere stappen genomen moeten worden dan af en toe, of zelfs regelmatig, een protestmars houden. Er blijkt veel sympathie en herkenning te bestaan voor de kritiek en de ideeën die Occupy verwoordt, maar actieve steun en zichtbare groei lijken uit te blijven. Het lijkt me dat de beweging meer “body” moet krijgen, misschien meer kader moet ontwikkelen om structuur te bieden.
Als de Occupy-beweging zichzelf meer wil organiseren dan is een aansluiting of samenwerkingsverband met bestaande organisaties een voor de hand liggende optie. Politieke partijen en vakbonden komen hiervoor als eerste in aanmerking. En hier knelt het al gelijk. Het vertrouwen in de politiek, gebouwd met partijbouwstenen, is afgenomen door falende partijpolitiek. De vakbonden liggen onderling in de clinch en roepen om hervorming. Dit zijn dus niet direct stabiele maatschappelijke structuren om mee samen te werken. Toch denk ik dat de Occupy-beweging een maatschappelijk kader zal moeten opbouwen om de bevolking een instapmodel te bieden en om daadwerkelijke invloed op te bouwen om de huidige maatschappelijke impasse te doorbreken.

persoonlijke investering noodzakelijk
Occupy heeft een forse agenda en dat komt slecht uit de verf via de media. Het is niet een groepje ex-hippies aangevuld met zwervers dat zo vaak in beeld wordt gebracht en de tentenkampen zijn niet meer representatief voor wat er allemaal gebeurt binnen de beweging. Occupy is ook bezig zichzelf grondig te informeren over de uit de hand gelopen geschiedenis, zich bewust te maken van de maatschappelijke en economische processen. Dat is een activiteit die misschien te weinig mensen willen ondernemen. We zijn de afgelopen 50 jaar gewend geraakt aan het uit handen geven van veel levenstaken aan deskundigen en instituties. Om goed uit de crisis tevoorschijn te komen, en daar staat Occupy ook voor, wordt van ons onder andere gevraagd om de verantwoordelijkheid voor ons eigen leven meer in eigen hand te nemen. En daarmee wordt best veel gevraagd, hoe noodzakelijk het ook is. Ook wordt van ons gevraagd om de zorg voor anderen op ons te nemen in plaats van deze steeds meer uit te besteden aan organisaties. Zorg dragen voor ons eigen leven en onze directe omgeving, verantwoordelijkheid nemen voor onze keuzes en daden zijn twee fundamentele veranderingen waarvoor we in deze tijd staan. We zijn in een maatschappij verzeild geraakt waarin we hier nauwelijks tijd en puf voor hebben. We hebben het druk. Druk op het werk, zorg voor het gezin en ook financiële zorgen eisen veel aandacht en tijd op. De consumentenmaatschappij heeft ons ook tot onstilbaar hongerige koopgedrochten gevormd. Het ik-tijdperk jaagt onverzadigbaar de verwezenlijking van onze persoonlijke dromen en bevrediging van onze korte termijn verlangens aan.
En dan niet te vergeten de noodzakelijke koersverandering van verslindend naar duurzaam omgaan met onze energiebronnen. Dit zal enige aanpassing vergen van ons dagelijks gemak. Ook wetenschap en het onderwijs zullen aan hervorming moeten geloven. Occupy ziet in dat veel van wat ingeburgerd is schadelijk is voor het milieu, de samenleving en niet in de laatste plaats onszelf. En ingeburgerde gewoonten zijn moeilijk om te buigen. Afleren is moeilijker dan aanleren.

Er staat een grondige verbouwing voor de deur en er is geen klusteam van RTL4 dat het voor ons kan doen. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat we de Occupy beweging harder nodig hebben dan een handjeklapkabinet om ons door de crisis heen te loodsen.

29 mrt 2012